Ο λαός και το έθνος της Αριστεράς

Η συζήτηση για την συμφωνία του Eastmed και οι πρώτες εκδηλώσεις για τα διακόσια χρόνια από την επανάσταση του 1821 έβαλαν στο επίκεντρο τις έννοιες της πατρίδας και του έθνους. Οι καθημερινές κραυγές των «σχολιαστών» για αύξηση των εξοπλισμών, για ανάληψη πρωταγωνιστικών πρωτοβουλιών στην περιοχή μας, για αντικατάσταση της Τουρκίας ως βασικού αντιπροσωπου της Δύσης στην Ανατολική Μεσόγειο, την στιγμή που τα κονδύλια για το κοινωνικό κράτος μειώνονται δραματικά, αποτελούν ένδειξη της συνολικής επιστροφής στην ιδεολογία του κράτους της δεξιάς. Αν το «νόμος και τάξη» είναι η κυρίαρχη ιδεολογία της νέας δεξιάς εσωτερικά, το «σκατζόχειρος με F35» αποτελεί την φαντασίωση της ανωτερότητας που συντροφεύεται από την ιδεολογία της κατατρεγμένης και φτωχής πατρίδας που εποφθαλμιούν και υποσκάπτουν μικροί και μεγάλοι. Είμαστε μία “πανίσχυρη” αλλά κατατρεγμένη “ψωροκώστενα”, πρέπει να ξαναβρούμε το πληγωμένο μας μεγαλείο. Μεγάλοι και μικροί παραμονεύουν για να κλέψουν αυτό που δεν έχουμε. Η επιστροφή στην κλασική λογική του περίκλειστου και απειλούμενου έθνους είναι επικίνδυνη.

Αυτό δεν σημαίνει ότι η Αριστερά δεν μπορεί ή δεν πρέπει να μιλήσει για την πατρίδα. Πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι δεν υπάρχει τίποτα εγγενώς αντιδραστικό σε ανθρώπους που είναι περήφανοι για το απο πού προέρχονται ή για το τι έκαναν οι πρόγονοί τους. Όλοι ερχόμαστε στον δημόσιο διάλογο με κάποια ταυτότητα – συμπεριλαμβανομένης της εθνικής ταυτότητας. Αλλά αυτή δεν είναι μία, ενιαία ή κοινή. Αντίθετα αποτελείται από διαφορετικά, αντιφατικά συστατικά: πολλαπλες ερμηνείες της ιστορίας και αντιτιθέμενες αναμνήσεις, πραγματικές και φανταστικές, διαφορετικές απόψεις για το τι αποτελεί «καλή ζωή», το Αριστοτελικό «ευ ζειν» που επιδιώκουμε, αποκλίνουσες προοπτικές για το όραμα του μέλλοντος. Για την Αριστερά το έθνος δεν διαφέρει από τον λαό: αποτελεί ένα χωνευτήρι από καταγωγές, γλώσσες και θρησκείες. Αυτό το έθνος ως λαός δεν αποθεώνει το παρελθον – παρ’ότι δεν αρνείται το βάρος του – δεν αρνείται το παρόν – παρ’ ότι αναγνωρίζει τις δυσλειτουργίες του. Κτίζεται με το βλέμα στο μέλλον. Το έθνος/λαός δεν είναι ολοκληρωμένο και κλειστό. Βρίσκεται σε συνεχή διαδικασία δημιουργίας, στον δρόμο, εν κινήσει. Αλλά ταυτόχρονα δίνει ένα πλαίσιο στην δημιουργία, κατεύθυνση στην κίνηση. Κτίζεται σε κοινότητες, μαζί με τον άλλο που είναι δίπλα μας και μέσα μας, με αλληλεγγύη, όπως κοιτάζουμε στα μάτια ο ένας τον άλλο. Η Αριστερά έδειξε την αντίληψη της για τον δημοκρατικό και διεθνιστικό πατριωτισμό στην συμφωνία των Πρεσπών.

Το έθνος/λαός υπάρχει όταν εξασφαλίζει μιά ζωή αξιοπρέπειας για όλους που ζουν στην επικράτεια. Το έθνος/λαός υπάρχει όταν με την δουλειά μας φτιάχνουμε προϊόντα και τραγούδια, τεχνολογικά θαύματα και έργα τέχνης. Το έθνος/λαός υπάρχει όταν όσοι είμαστε εδώ μετράμε όλοι για ένα και κανένας για περισσότερο από ένα. Το έθνος/λαός υπάρχει όταν όσοι ζούμε εδώ έχουμε όλα τα δικαιώματα όσων είναι από εδώ. Αυτό είναι το έθνος/λαός της αριστεράς.