ΘΕΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΑΥΡΙΟ: ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΚΑΙ ΑΤΟΜΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ

Αθήνα, Πειραιάς

04/07/2019

Οι πολιτικές του ΣΥΡΙΖΑ για τα ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα δείχνουν το βαθύ χάσμα που τον χωρίζει από τη θεωρητικά «φιλελεύθερη» Νέα Δημοκρατία. Οι πολιτικές αυτές ήταν αποτέλεσμα βαθιάς επεξεργασίας και ουσιαστικά η εφαρμογή των προγραμματικών μας προτάσεων. Ιστορικά η Αριστερά έχει δώσει σκληρούς αγώνες για τα δικαιώματα: για τα ατομικά και πολιτικά στην αρχή, για τα κοινωνικά και οικονομικά αργότερα, και τώρα για τα δικαιώματα ομάδων συνανθρώπων μας, στους οποίους δεν αναγνωρίζεται πλήρως η ανθρώπινη ιδιότητα. Αν και η πολιτική μας για τα δικαιώματα είχε πολλές πλευρές, αποτυπώθηκε με ενάργεια σε τέσσερεις μεγάλες μεταρρυθμίσεις.

Η αρχή έγινε το 2015 όταν ψηφίσαμε το διευρυμένο σύμφωνο συμβίωσης για ομόφυλα και ετερόφυλα ζευγάρια. Παρόλη την καθυστέρηση στη θέσπισή του, η μεταρρύθμιση αυτή αποτέλεσε τομή για τα δικαιώματα και την ισονομία στη χώρα μας, δικαίωση των αγώνων της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας και νίκη ενάντια στην ομοφοβία και τον σκοταδισμό. Αισθάνθηκα πραγματικά συγκίνηση και περηφάνια, όταν φίλοι ακτιβιστές μου εκμυστηρεύτηκαν πόσο σημαντικό ήταν για αυτούς ότι «ένιωσαν ότι υπάρχουν, ότι είναι ορατοί, ότι αναγνωρίζονται».

Συνεχίσαμε με τη νομική αναγνώριση ταυτότητας φύλου, μια ουσιαστική μεταρρύθμιση που έρχεται να καλύψει την ασυμφωνία μεταξύ του διοικητικά καταχωρημένου φύλου και της προσωπικής βούλησης του ατόμου. Κάναμε κάτι που για την Αριστερά είναι αυτόνοητο: δώσαμε τη δυνατότητα σε ένα άτομο, που αισθάνεται σε αναντιστοιχία με το σώμα του σε ό,τι αφορά το φύλο να μπορεί πλέον να αλλάξει τα διοικητικά έγγραφά του — με μια διαδικασία που εξαρτάται από την ηλικία του – ώστε αυτά να έρχονται σε αντιστοιχία με τον τρόπο με τον οποίο αισθάνεται και εκφράζει την ταυτότητα του φύλου του.

Η μετατροπή των διοικητικών εγγράφων έχει σημαντικές επιπτώσεις στον τρόπο με τον οποίο το άτομο αυτό ζει, μετακινείται, και μετέρχεται των δικαιωμάτων και υποχρεώσεών που του αποδίδονται από την πολιτεία. Αυτές οι επιπτώσεις σχετίζονται άμεσα με την πρόσβαση του ατόμου σε διοικητικές, εν γένει νομικές, ιατρικές, πολιτικές και κοινωνικές διαδικασίες χωρίς τις οποίες κωλύονται σημαντικά δικαιώματα: της ιδιωτικής ζωής, της αυτοδιάθεσης, της αυτονομίας, της ισότητας και της πρόσβασης σε κοινωνικά δικαιώματα. Δεν πρόκειται για τίποτα παραπάνω από τη δίκαιη, ισότιμη και αξιοπρεπή πρόσβαση και μεταχείριση από τη διοίκηση, κάτι που δικαιούνται όλοι οι πολίτες ενός κράτους.

Η τρίτη μεγάλη μεταρρύθμιση ήρθε με το νομοσχέδιο για την υιοθεσία και αναδοχή ανηλίκων, με το οποίο διευκολύναμε την ανάληψη της ανατροφής ενός παιδιού από μια οικογένεια, την ένταξη του σε ένα περιβάλλον φροντίδας και αγάπης, ανεξαρτήτως μάλιστα των έμφυλων χαρακτηριστικών της οικογένειας. Αντικρούοντας ακραία επιχειρήματα υποστηρίξαμε και πάλι τα αυτονόητα: ότι η ομοφυλοφιλία είναι φυσιολογική έκφραση της ανθρώπινης σεξουαλικότητας, ότι τα ομόφυλα ζευγάρια δημιουργούν σταθερές και αφοσιωμένες σχέσεις, και ότι τα παιδιά που μεγαλώνουν είναι εξίσου υγιή και κοινωνικά προσαρμοσμένα με αυτά των ετερόφυλων ζευγαριών.

Τέταρτο και σημαντικότατο βήμα ήταν η πρότασή μας — η πιο τολμηρή τα τελευταία 30 χρόνια – για την αναθεώρηση του Συντάγματος. Μια πρόταση που αναβαθμίζει τα δικαιώματα στην υγεία, την κοινωνική πρόνοια, εγγυάται τον δημόσιο έλεγχο του νερού και της ενέργειας και κατοχυρώνει ένα αξιοπρεπές επίπεδο διαβίωσης. Εμβληματική στο χώρο των δικαιωμάτων ήταν η πρόταση βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ, την οποία ανέλαβα να εισηγηθώ στην Επιτροπή, για τη συνταγματική κατοχύρωση της ουσιαστικής ισότητας, ανεξαρτήτως φύλου, ταυτότητας φύλου ή σεξουαλικού προσανατολισμού (άρθρο 5). Η επέκταση των κριτηρίων που προστατεύονται από το Σύνταγμα δεν συνιστά απλώς ανάγκη, αλλά προϋπόθεση ενός Συντάγματος που θέλει να αποτελέσει ασπίδα προστασίας για τα δικαιώματα του ανθρώπου. Μια τέτοια αλλαγή είναι σήμερα περισσότερο απαραίτητη από ποτέ. Όλοι ζήσαμε τις εκδηλώσεις ομοφοβίας,  τρανσφοβίας και σεξισμού των τελευταίων χρόνων. Εκδηλώσεις που εξακολουθούν να επηρεάζουν την καθημερινότητα πολλών συμπολιτών μας.

Πολλοί υποστηρίζουν ότι οι μεταρρυθμίσεις αυτές της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ άργησαν, ή ότι απλά ευθυγράμμισαν την Ελλάδα με κεκτημένα άλλων χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Κάνουν λάθος. Οι πρωτοβουλίες του ΣΥΡΙΖΑ μας έχουν βάλει στην πρωτοπορία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αν όχι σε παγκόσμιο επίπεδο. Αυτό πρέπει να συνεχιστεί. Μόνο μια κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να το κάνει.