Διάλογος μεταξύ πολιτικών θεωριών και πολιτικής εμπειρίας

Ηταν να γίνει τον Απρίλιο του 2020. Λόγω έκτακτων συνθηκών, θα γίνει αύριο και μεθαύριο (14-15/1) διαδικτυακά. Πρόκειται για το 2ο Διεθνές Συνέδριο του Ινστιτούτου «Νίκος Πουλαντζάς» (το πρώτο είχε διεξαχθεί την 1η Δεκεμβρίου 2019), με τίτλο «Αριστερή θεωρία για τον 21ο αιώνα -II».

Θα γίνει στα αγγλικά (θα υπάρξει μετέπειτα δίγλωσση μετάφραση) και θα μετάσχουν διανοητές και θεωρητικοί της Αριστεράς διεθνώς, πανεπιστημιακοί καθώς και πρώην υπουργοί της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ (οι περισσότεροι με την πανεπιστημιακή τους ιδιότητα), ενώ κύριος ομιλητής θα είναι ίσως ο σπουδαιότερος εν ζωή Γάλλος φιλόσοφος, Ζαν-Λικ Νανσί. Το συνέδριο είναι αφιερωμένο στη μνήμη του σπουδαίου μαρξιστή πολιτικού φιλοσόφου Λίο Πάνιτς που έφυγε πριν από λίγες εβδομάδες από τη ζωή.

«Το συνέδριο αυτό είναι κομμάτι ενός ερευνητικού προγράμματος που έχουμε πάρει εγώ και ο επιστημονικός διευθυντής του ΙΝΠ, Μιχάλης Μπαρτσίδης, εκ μέρους του Ινστιτούτου, από το Transform! Europe, μια πανευρωπαϊκή ομπρέλα των αριστερών think tanks» μας εξηγεί ο πρόεδρος του ΙΝΠ, καθηγητής Κώστας Δουζίνας.

«Η ιδέα σ’ αυτό το πρόγραμμα ήταν ποιες σύγχρονες αριστερές θεωρίες υπάρχουν σήμερα για τα προβλήματα του 21ου αιώνα. Γιατί αυτό που βλέπει κανείς παρακολουθώντας τον επιστημονικό/θεωρητικό διάλογο είναι πως οι περισσότεροι αριστεροί είτε δεν ασχολούνται πλέον με τη θεωρία είτε χρησιμοποιούν έναν κλασικό μαρξισμό, με λίγο από Γκράμσι ίσως. Αλλά όλες οι νέες ιδέες (η ψυχαναλυτική θεωρία, η θεωρία για τον μεταφορντισμό και το πλήθος κ.ά.) δεν είχαν συζητηθεί από τον χώρο που εκφράζει την πιο οργανωμένη Αριστερά. Αυτή ακριβώς ήταν η ιδέα. Καταρχάς στο 1ο Συνέδριο θέλαμε να κάνουμε μια χαρτογράφηση αυτών των αριστερών ιδεών, που εμφανίζονται σήμερα κυρίως στον πανεπιστημιακό χώρο και τον χώρο της Τέχνης, αλλά όχι στον καθαρά πολιτικό χώρο, και μετά να τις βάλουμε σε μια συζήτηση.

»Και σε αυτό το 2ο Συνέδριο η λογική είναι να πάμε ένα βήμα παρακάτω: έχοντας καταγράψει τις διάφορες θεωρητικές απόψεις που υπάρχουν αυτήν τη στιγμή στην αριστερή, ριζοσπαστική πολιτική φιλοσοφία, να βάλουμε πλέον αυτές τις σκέψεις σε έναν διάλογο με τις εμπειρίες που έχει η Αριστερά ως κυβέρνηση πλέον (όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και στην Πορτογαλία, την Ισπανία κ.λπ).

Να δούμε δηλαδή πώς ένας διάλογος μεταξύ των πολιτικών θεωριών και της πολιτικής εμπειρίας (πάντα αναφέρομαι στον χώρο της ριζοσπαστικής Αριστεράς) θα μπορούσε να “διορθώσει” και τα δύο: Η θεωρία από τη μια να αρχίσει να “γειώνεται” ακούγοντας τις εμπειρίες ανθρώπων που κυβέρνησαν -και την Ελλάδα- από μια αριστερή σκοπιά, αλλά και αυτή η εμπειρία να βοηθηθεί.

»Με δεδομένο ότι δεν έχει τελειώσει, πιθανώς ούτε αρχίσει καλά καλά, η αξιολόγηση της περιόδου διακυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ, βλέπουμε ότι ένα από τα μεγάλα προβλήματα είναι πως υπήρχε και έλλειψη προετοιμασίας και έλλειψη γνώσης ίσως για το ποια είναι εκείνα τα εργαλεία που υπάρχουν στη διεθνή βιβλιογραφία και στις αριστερές οργανώσεις, τα οποία θα μπορούσε να αξιοποιήσει η κυβέρνηση τότε.

Αυτό έχει συμβεί στο εξωτερικό -το περιγράφει πολύ καλά ο δημοσιογράφος Τζον Γκρέι στη Βρετανία, όπου κάτι αντίστοιχο έγινε τη δεκαετία του ’80. Και μάλιστα λέει ότι γινόταν με “ιεραποστολικό ζήλο” και το παρακολουθούσαν και η Θάτσερ και άλλοι. Σκέφτηκα λοιπόν πως θα μπορούσε να γίνει κάτι αντίστοιχο και στην Ελλάδα, όπου οι θεωρίες του Πουλαντζά ή του Νέγκρι ή του Χάρβεϊ θα παρουσιάζονταν και θα τις άκουγαν και θα συμμετείχαν και κάποιοι πολιτικοί. Αυτό δεν γίνεται από το ’89 και μετά -αυτή η σύμπλευση αριστερής θεωρίας και πολιτικών οργανώσεων έχει σταματήσει».

Πράγματι, στόχος του προγράμματος είναι να χαρτογραφήσει τις τρέχουσες φιλοσοφικές, θεωρητικές και πολιτικές σχολές-σκέψεις και να τις φέρει σε διάλογο. Ακριβώς γι’ αυτό, το συνέδριο θα εξετάσει δύο θεματικές: «Σκέψεις για την αριστερή κυβερνησιμότητα. Η εμπειρία του ΣΥΡΙΖΑ από το 2015 έως το 2019» την πρώτη μέρα και «Η ζωή σε σκοτεινούς καιρούς» τη δεύτερη, όπου θα μιλήσει και ο Ζ.-Λ. Νανσί.

Τα δύο αυτά πλαίσια εξηγεί ο Κ. Δουζίνας: «Η θεωρία πάντα ξεκινάει από το γενικό και το οικουμενικό. Και όσοι την πιστεύουν θεωρούν πως έχει μια καθολικότητα μέσα της. Η εμπειρία από την άλλη πλευρά, και μάλιστα η κυβερνητική, ξεκινάει από τα κάτω. Εμείς αυτό που επιδιώκουμε να κάνουμε είναι παίρνοντας και τα πάνω και τα κάτω, να προσπαθήσουμε να φτάσουμε στη μέση.

Να καταλήξουμε δηλαδή σε μια σειρά συμπεράσματα, τα οποία χρησιμοποιώντας θεωρητικά εργαλεία και προσαρμόζοντάς τα στις εμπειρίες της κυβέρνησης, φτιάχνουν νέες ιδέες οι οποίες μπορούν πιθανώς να αξιοποιηθούν στην πράξη και όχι μόνο στην Ελλάδα.

»Οσον αφορά τον Ζ.-Λ. Νανσί ειδικότερα, έναν από τους σπουδαιότερους φιλοσόφους, φίλο και διάδοχο κατά κάποιον τρόπο του Ντεριντά, ο ίδιος μιλάει έντονα για το χαϊντεγκεριανό “Mitsein”, δηλαδή την έννοια τού “είμαστε μαζί”, την οποία έχει προχωρήσει ο ίδιος, απομακρυνόμενος από τον Χάιντεγκερ.

Είναι ένας πολύπλευρος διανοητής, ένας σύγχρονος εκπρόσωπος του Διαφωτισμού αν θέλετε, που διαρκώς συνθέτει και παράγει νέες ιδέες. Μαζί μας θα μοιραστεί κάποιους προβληματισμούς για τη σκοτεινή πλευρά της εποχής μας, την αρνητικότητα που πρέπει να αντιμετωπίσει, να διαχειριστεί και να μεταμορφώσει η ριζοσπαστική πολιτική στρατηγική. Στο συνέδριο θα μιλήσει στα γαλλικά (θα υπάρχει διπλή μετάφραση) από μαγνητοσκοπημένο βίντεο. Μετά, ωστόσο, θα συνδεθεί και ο ίδιος ώστε να απαντήσει ζωντανά σε ερωτήσεις».

INFO: Πέμπτη 14 και Παρασκευή 15/1. Το κοινό θα μπορεί να παρακολουθήσει τις συζητήσεις μέσω του καναλιού του ΙΝΠ στο YouTube και να υποβάλει γραπτά τις ερωτήσεις και τα σχόλιά του. Περισσότερες πληροφορίες στο poulantzas.gr και στην efsyn.gr. Το υλικό της πρώτης εκδήλωσης είναι διαθέσιμο στο https://vimeo.com/inp.

■ Κεντρικός ομιλητής του συνεδρίου θα είναι ο Ζαν-Λικ Νανσί (Jean-Luc Nancy).

■ Θα συμμετάσχουν οι: Εφη Αχτσιόγλου, Αθηνά Αθανασίου, Χριστόφορος Βερναρδάκης, Τάνια Βοσνιάδου, Ηλίας Γεωργαντάς, Κώστας Δουζίνας, Βίκυ Ιακώβου, Adam Gearey, Paul Guillibert, Μαρία Καραμεσίνη, Κωνσταντίνος Καβουλάκος, Δανάη Κολτσίδα, Γεράσιμος Κουζέλης, Λόης Λαμπριανίδης, Πέτρος Λινάρδος-Ρυλμόν, Todd McGowan, Αριστείδης Μπαλτάς, Μιχάλης Μπαρτσίδης, Ακης (Peter) Μπράτσης, Boaventura de Sousa Santos, Γιώργος Σταμπουλής, Ευκλείδης Τσακαλώτος.