Δαναΐδες και δημογραφική βόμβα

Το άσυλο και η προστασία στους κατατρεγμένους έρχεται από παλιά. Ανέκαθεν ναοί και πόλεις αποτελούσαν χώρους προστασίας. Η παράδοση ξεκινάει με τις έξι «πόλεις καταφύγια» στο Δευτερονόμιο της Παλαιάς Διαθήκης και τις τελετουργίες ικεσίας της Αρχαίας Ελλάδας. Στις εβραϊκές πόλεις ασύλου μπορούσαν να καταφύγουν όσοι διώκονταν για αδικήματα, συνήθως ανθρωποκτονία. Οι ιερείς ανέκριναν τον ικέτη και, αν η πράξη δεν ήταν δόλια, η πόλη τον προστάτευε από του συγγενείς του θύματος που ήθελαν να ασκήσουν το αρχέγονο lex talionis – οφθαλμόν αντί οφθαλμού.

Ανάλογος θεσμός υπάρχει και στην Αρχαία Ελλάδα. Κάποιος που είχε διαπράξει αδίκημα ή διωκόταν μπορούσε να ζητήσει α-συλο – ετυμολογικά, μη σύληση, προστασία από βλάβη. Το αίτημα γίνονταν σε ναό ή πόλη, ο ικέτης ακολουθούσε μια ορισμένη τελετουργία και έμπαινε υπό την προστασία του ικέσιου Δία. Παραδείγματα ικεσίας υπάρχουν στον Όμηρο, ενώ οι Ικέτιδες, το αριστούργημα του Αισχύλου, περιγράφει τις συνθήκες του θεσμού.

Οι πενήντα κόρες του Δαναού ζητούν άσυλο στο Άργος από τον βασιλιά Πελασγό για να αποφύγουν αιμομικτικό γάμο με τους γιους του Αιγύπτου. Ο φρόνιμος βασιλιάς διστάζει αρχικά, φοβούμενος επίθεση των βαρβάρων για να απαγάγουν τις κόρες. Αλλά αν τις διώξει, θα ασεβήσει στον Ξένιο Δία φέρνοντας κατάρα στο Άργος. Ο βασιλιάς βάζει το ερώτημα στην συνέλευση του δήμου, ο οποίος ψηφίζει να δώσει άσυλο. Η πόλη αποδέχεται τις Δαναΐδες, τις προστατεύει από το κακό, και ο Θεός την ευλογεί.

Μετά την παγίωση της κρατικής κυριαρχίας στην νεωτερικότητα, το άσυλο, ως πολιτικό τώρα, γίνεται προνόμιο και ένδειξη της μεγαλοθυμίας του κράτους. Στην πραγματικότητα αλλάζει από ηθική υποχρέωση σε εργαλείο ιδεολογικών αντιπαλοτήτων. Η περίφημη Συνθήκη της Γενεύης για το πολιτικό άσυλο του 1951 ήταν κλασικό δημιούργημα του Ψυχρού Πολέμου. Ίσχυε μόνο για πρόσφυγες από την Ευρώπη (επεκτάθηκε στην υφήλιο μόλις το 1967) και είχε σαφές ιδεολογικό πρόσημο. Εισάγεται για να επιτραπεί η είσοδος στην Δύση των διωκόμενων από τα νεοσύστατα κομμουνιστικά καθεστώτα. Αυτός είναι και ο λόγος που οι προβλέψεις της Συνθήκης αναφέρουν ως αιτία απόδρασης από το κράτος της ιθαγένειας τις πολιτικές, θρησκευτικές ή ρατσιστικές διώξεις του αιτούμενου άσυλο. Η Συνθήκη προβλέπει την εξατομικευμένη διαδικασία εξέτασης της αίτησης, αποκλείοντας έτσι οποιονδήποτε φεύγει από την χώρα του για λόγους που δεν προβλέπονται (π.χ σεξουαλικός προσανατολισμός) ή για να βελτιώσει την ζωή του. Γίνεται λοιπόν το άσυλο νομικός θεσμός, αλλά περιορίζεται ως προς την έκταση και την έντασή του.

Η Ευρώπη γερνάει και το συνταξιοδοτικό της σύστημα δεν είναι βιώσιμο. Πολλοί λόγοι δημιουργούν τις τεράστιες δημογραφικές ανάγκες. Πρώτο, η υπογεννητικότητα: 1.5 γεννήσεις για κάθε Ευρωπαία σε ηλικία τεκνοποίησης και 1.3 για τις Ελληνίδες, ενώ χρειάζονται 2.1 γεννήσεις για την αναπαραγωγή του πληθυσμού. Δεύτερο, η μεγάλη αύξηση του προσδόκιμου ηλικίας. Τέλος, η μείωση της σχέσης μεταξύ εργαζόμενων, των οποίων οι εισφορές πληρώνουν συντάξεις και πρόνοια, και του μη εργαζόμενου πληθυσμού. Η ΕΕ προβλέπει ότι η Ευρώπη χρειάζεται γύρω στα 60 εκατομμύρια νέους μετανάστες το επόμενα 30 χρόνια για να διατηρήσει τον ενεργό πληθυσμό της. Η Άνγκελα Μέρκελ το κατάλαβε και χωρίς μεγαλοστομίες δέχεται τα δύο εκατομμύρια νέους εργαζόμενους που οι ειδικοί λένε ότι χρειάζεται η Γερμανία. Χωρίς νέους μετανάστες ο Ελληνικός πληθυσμός θα μειωθεί στα επτά εκατομμύρια το 2050.

Έχουμε λοιπόν ανάγκη νέου αίματος και νέων ιδεών, όπως λέμε από καιρό και όπως δήλωσε πρόσφατα σε ανάρτησή του στο fb ο Αντώνης Λιάκος. Οι πρόσφυγες που χτυπούν την πόρτα της Ευρώπης είναι μορφωμένοι, δυναμικοί – και μόνο τέτοιοι μπορούν να είναι άνθρωποι που επιμένουν με τρικυμίες, καταιγίδες και στερήσεις στο δρόμο για το Άργος της φαντασίας τους. Η απώθηση, η ξενοφοβία, ο ρατσισμός εκτός από ανηθικότητα δείχνει μικρόνοια και άγνοια της δύσκολης κατάστασης.

Οι σύγχρονοι ικέτες πρέπει να φιλοξενηθούν λοιπόν, όπως αρμόζει σε ανθρώπους που δραπετεύουν από την καταπίεση, το θάνατο και τους βομβαρδισμούς και είναι έτοιμοι να αγωνιστούν για να φτιάξουν μια νέα ζωή ποτίζοντας με τον ιδρώτα τους τους δρόμους της πόλης. Πρέπει οι πόλεις της Ελλάδας να γίνουν καταφύγια και χώροι εγκατάστασης των νέων Δαναΐδων. Η φιλοξενία δεν πρέπει να σημαίνει φροντίδα για προσωρινή διαμονή, αλλά να προβλέπει ένταξη, συνύπαρξη και αφομοίωση, όπως ορίζουν οι αξίες της αλληλεγγύης και η πραγματικότητα της δημογραφικής παρακμής.